Is de bouw wel klaar voor de volgende storm?

Dit opiniestuk verscheen 27 november 2018 in Cobouw. ​

Veel (woning)bouwers schrijven – gelukkig – weer zwarte cijfers. Hét moment om hun organisatie eens kritisch tegen het licht te houden. De goede cijfers verhullen dat er flink wat achterstallig onderhoud moet worden aangepakt. Gebeurt dat niet dan zijn het juist deze bedrijven die een volgende storm niet overleven.

Zeezeilers weten dat je je voor een tocht op alles moet voorbereiden. Je vaart niet uit zonder werkelijk aan alles gedacht te hebben. Het kan windstil zijn of er kan een storm opsteken. Zonder voorbereiding leid je geheid schipbreuk. Daarbij is het verstandig om zeilvaardigheden onder de knie te krijgen op het moment dat er een mooie wind staat.

Veel bouwdirecteuren kunnen in mijn ogen best wat van zeilers leren. Want juist nu de grootste storm die de sector ooit trof geluwd is en het werk weer over de plinten klotst, lijkt de sector te vervallen in oude fouten. Laat me dat toelichten.

Ik hoor steeds meer aannemers klagen dat onderaannemers hun prijzen maar blijven verhogen of voor een paar euro’s meer naar de concurrent vertrekken. Bovendien schreeuwen zowel aannemers als onderaannemers moord en brand omdat ze geen personeel kunnen vinden. Dat laatste is al zo’n groot probleem dat het de sector miljoenen aan omzet kost. Ondertussen kunnen vooral woningbouwers toch prachtige winstcijfers overleggen. Niet altijd omdat ze hun werk nu opeens veel beter en efficiënter doen dan 5 jaar geleden, maar heel vaak omdat de huizenprijzen zo hard gestegen zijn. Wie verder kijkt dan alleen die winstcijfers ziet echter dat de arbeidsproductiviteit schrijnend laag is en de marges nog steeds flinterdun. Bovendien blijkt het lerend vermogen van veel bouwbedrijven niet bijster groot; het aantal opleverfouten en (bijna) ongelukken is alweer net zo groot als voor de laatste storm.

Wie verder kijkt dan alleen die winstcijfers ziet echter dat de arbeidsproductiviteit schrijnend laag is en de marges nog steeds flinterdun. Bovendien blijkt het lerend vermogen van veel bouwbedrijven niet bijster groot; het aantal opleverfouten en (bijna) ongelukken is alweer net zo groot als voor de laatste storm.

Ik vraag me daarom serieus af of die roep om meer handen wel terecht is. In mijn ogen ga je dan met meer mensen hetzelfde werk uitvoeren. Ik heb bij meerdere bouwbedrijven gezien dat het mogelijk is om 25 procent te besparen op arbeid en toch zonder stress hetzelfde werk af te krijgen. Als je dus geen mensen kunt vinden, probeer het werk dan zo te organiseren dat je met minder mensen toe kunt. Ga slimmer produceren. Investeer in de gehele bouwketen. Daarmee bind je ook onderaannemers en zzp’ers. Als die zien dat ze op jouw project in kortere tijd meer meters kunnen maken, dan zullen ze graag voor jou komen werken. 

Je zult je onder andere moeten verdiepen in de werkelijke kostprijs in de keten. Als je niet geïnteresseerd bent in het verdienmodel van de onderaannemer, dan zal die niet schromen om te kiezen voor een ander als hij daar ietsje meer kan krijgen. Hen helpen om hun kostprijs te verlagen is de sleutel voor succes.

Dat slimmer organiseren en investeren in de toekomst moet wel nu gebeuren. Juist nu het beter gaat. Bedrijven gaan namelijk failliet als ze zich in de goede jaren in slaap laten sussen door ‘goede’ cijfers.

Ik kom dagelijks bouwers tegen die roepen dat ze het zo druk hebben. Ze hebben het vaak vooral druk met het organiseren en regelen van zaken om het bouwen heen. Ze zouden het lerend vermogen van hun organisaties en hun ketenpartners fors kunnen opvijzelen. Er valt zoveel te verbeteren…

Doe het nu. Nu de zon schijnt en het nog niet zo hard waait. Als het straks weer gaat stormen - en dat gaat echt gebeuren - ben je te laat. Ik ben benieuwd welke bouwbedrijven de handschoen oppakken en durven te investeren in de nieuwe benodigde vaardigheden en versneld gaan verbeteren. Om de volgende storm met vertrouwen tegemoet te zien.

Zeezeiler Dick van der Vaart is partner en trainer/coach bij Arpa Learn Instituut. Hij studeerde Bouwkunde aan de TU Delft en werkte meer dan 25 jaar in de bouw. Van calculator en werkvoorbereider tot aan diverse directiefuncties bij grote aannemersbedrijven.