Erik Giebels
In mijn vorige blogs nam ik je mee in de kracht en werking van ons onbewuste brein. In dit vervolg laat ik zien wat er gebeurt als onbewust de overhand krijgt en hoe je het dier in jezelf kunt herkennen en temmen.
Twee systemen
Systeem 1 is ons oudste en meest automatische systeem. Je kunt het gerust ons dierlijk brein noemen. Het reageert razendsnel, scant voortdurend of er gevaar dreigt en kiest direct een reactie. Zonder dit systeem zouden we niet veilig zijn.
Maar er is nóg een systeem: ons bewuste brein. Dat schakelen we in wanneer we nieuwe stappen willen zetten, willen analyseren of bewuste keuzes maken die verder gaan dan automatische patronen. Systeem 2 is jonger en bewuster. Het redeneert, analyseert en trekt conclusies. Het vraagt veel energie en staat daarom meestal in spaarstand.
Wie succesvol wil functioneren gebruikt beide systemen in balans. Betekent dat je beide systemen gebruikt. Systeem 1 houdt ons op de been, systeem 2 helpt ons vooruit.
Samen sterk
Systeem 1 staat altijd aan. Het checkt continu of onze omgeving veilig voelt en of informatie logisch en betrouwbaar lijkt. Als alles rustig is, werkt systeem 1 op de achtergrond. Dan krijgt systeem 2 de ruimte om optimaal te functioneren.
De beste samenwerking ontstaat wanneer systeem 1 de basis bewaakt en systeem 2 alert meekijkt: aannames checkt, overhaaste conclusies afremt en analyses doet die nodig zijn voor goede beslissingen.
Als het dier het overneemt
Misschien herken je dit: een discussie die je diep raakt. Je voelt je aangevallen en reageert fel. Achteraf weet je nauwelijks nog wat er gezegd is – en misschien baal je van je eigen reactie.
Wat er gebeurt? Systeem 1 heeft het stuur overgenomen. Je lichaam reageert instinctief, je voelt je bedreigd en systeem 2 schakelt uit. En als dat bij de ander tegelijk gebeurt, zijn het eigenlijk twee ‘dieren’ die met elkaar ruziën. Dat levert niets op. Er vindt geen echte uitwisseling plaats, vertrouwen krijgt een knauw en de verbinding met de ander én met jezelf raakt beschadigd.
De pauzeknop
Juist in zulke momenten helpt het om op je eigen pauzeknop te drukken. Even stilstaan, ademen en beseffen: hé, mijn dierlijk brein staat nu aan het stuur. Alleen al dat bewustzijn kan systeem 2 weer activeren.
En dit geldt niet alleen voor heftige situaties. Ook een ongelukkig gekozen woord of een gevoelig onderwerp kan systeem 1 triggeren. Als je weet dat dit mechanisme er is, kun je het herkennen – en bewust kiezen hoe je reageert.
Begin bij jezelf
De sleutel ligt altijd bij jezelf. Als jij alert blijft, geef je ook de ander ruimte om uit de automatische stand te stappen. Zo ontstaat opnieuw verbinding. En zo houd jij de leiding, niet je dierlijk brein.
Laat systeem 1 je waarschuwen, maar geef systeem 2 het stuur. Dat is de sleutel naar rust, verbinding en betere keuzes.
Zeker weten dat je het vervolg niet mist? Volg Erik op LinkedIn!
