Het zal wellicht te maken hebben met het feit dat ik ben opgegroeid op het platteland tussen de planten en de dieren, dat ik al zo'n beetje mijn hele leven gefascineerd ben door de wijze waarop levende organismen samenwerken. Een paar jaar geleden kwam ik erachter dat er zelfs een naam is voor het gegeven dat we ons door de natuur laten inspireren in ons eigen leven: Biomimicry.

Deze term is geïntroduceerd door Janine Benyus in haar boek ‘Biomimicry, innovation inspired by nature’ (1997). Volgens haar definitie gebruiken we de natuur als model, maatstaf en mentor:

  • De natuur als model: de kunst/wetenschap die strategieën uit de natuur bestudeert, als inspiratie gebruikt en navolgt om problemen in onze menselijke maatschappijen op te lossen, bijvoorbeeld een zonnecel geïnspireerd op een blad.
  • De natuur als maatstaf: ecologische maatstaven toepassen om de ‘passendheid/geschiktheid’ van innovaties te bepalen. Na 3,8 miljard jaar evolutie heeft de natuur geleerd: wat werkt, wat geschikt is en wat blijvend is.
  • De natuur als mentor: een nieuwe manier van kijken naar en waarderen van de natuur. Het introduceert een tijdperk dat niet gebaseerd is op wat we uit de natuur kunnen halen, maar wat we van de natuur kunnen leren.

Hoe gaaf is het als we kunnen leren van wat voor misschien al wel miljoenen jaren bewezen succesvol is?

Eén van de meest fascinerende diersoorten vind ik de mier. Er zijn meer dan 10.000 verschillende soorten en het is de meest wijdverspreide soort op aarde. Er wordt zelfs beweerd dat het totale gewicht van alle mieren op aarde ongeveer gelijk is aan het gewicht van alle mensen op aarde. Ze bestaan als soort al meer dan 100 miljoen jaar en hebben dus al 500 keer meer tijd gehad voor evolutie als je het vergelijkt met de mens.

Eén mier is in zijn eentje tot bijna niets in staat. Ja, hij kan tot wel 50 keer zijn eigen gewicht tillen. Een mierenkolonie echter bereikt samen fascinerende prestaties. Ze kunnen levende bruggen bouwen, ze kunnen zich verplaatsen over kolkende rivieren, ze kunnen koekjes bakken, luizen houden als vee, en hun nest op 0,2 graden nauwkeurigheid op temperatuur houden om zo maar wat bijzondere feiten te noemen.

En als ik met mijn professionele bril naar de mieren kijk, dan komt daar iets fenomenaals bij: een kolonie kent geen centrale aansturing! Al deze waanzinnige prestaties gebeuren zonder 'command-and-control'. Alweer een bewijs dat het kan! Maar hoe dan? Natuurlijk zijn er enorm veel verschillen tussen een organisatie en een mierenkolonie. Ook zijn er nog best een aantal onverklaarbare feiten die een rol spelen bij het succesvol samenwerken van mieren, maar een paar dingen zijn wel duidelijk:

  • Mieren stellen het collectief belang boven het eigen belang; als er werk is, pakt een mier zijn verantwoordelijkheid om dit uit te voeren.
  • Er zijn meer mieren dan dat er werk is, wat het mogelijk maakt om bij een onverwachte situatie bij te springen.
  • Iedere mier heeft een primaire taak, maar kan ook ingezet worden voor andere taken wanneer de situatie daarom vraagt.
  • Er is hiërarchie in verschillende mieren-rollen: hoe ouder, hoe meer ervaring, hoe wijzer, hoe meer verantwoordelijkheid voor de kolonie. Zo mogen bijvoorbeeld alleen de meest ervaren mieren naar buiten.
  • Er wordt enorm intensief gecommuniceerd; iedere mier communiceert met iedere andere mier die hij tegenkomt. Het lijkt rommelig, maar blijkt geweldig effectief.

Organisaties kunnen mijns inziens, dus zeker wat leren van mieren. Ze laten zien dat een eenduidig 'operating system', gecombineerd met de vanzelfsprekendheid dat je je inzet voor het collectief zo enorm veel kan brengen. Hoe zou het zijn als organisaties ook aan de hand van zo'n Operating System zouden opereren? Hoe mooi zou het zijn als een organisatie op basis van een aantal essentiële kenmerken een plek is waar iedereen tot zijn recht komt en samenwerking natuurlijk verloopt en daardoor duurzaam bestand is tegen allerlei onverwachte omstandigheden?

 

Een operating system voor je organisatie

In HUDAN - LearningWaves Inspiratiemagazine lees je hoe je met een operating system in je organisatie kunt zorgen voor synergie tussen inhoud, proces en relatie. Wij spreken liever van een coOperating System: een formatie voor effectief samenwerken.

VRAAG HET MAGAZINE GRATIS AAN!