Doelen halen? Doe de ambitiecheck!

Wat geeft je energie? Wanneer kun je tevreden terugkijken op een klus? Waarom zijn er dagen dat je, ondanks je fysieke toestand, tóch uit bed komt en aan de slag gaat? Wat maakt dat vrienden die een van hen helpen verhuizen, vinden dat ze aan het einde van de dag een biertje hebben verdiend? Het realiseren van doelen! Wij mensen zijn extreem doelmatig. Zelfs als we een dag willen uitrusten hebben we een belangrijk doel! We genieten ervan als we onze doelen weten te realiseren en we balen als dat niet lukt.

Toch zie ik in ontzettend veel organisaties dat doelen de best bewaarde geheimen zijn. Vraag aan een willekeurig persoon in een willekeurige organisatie wat de belangrijkste doelen zijn voor vandaag, deze week, deze maand of dit jaar en het antwoord blijft meestal erg vaag. Misschien dat sommigen nog enigszins een aantal algemene doelen kunnen benoemen, die in de nieuwjaarstoespraak werden benoemd.

In mijn eerdere blog beschreef ik de drie niveaus die je kunt onderkennen in een organisatie. Het teamniveau staat centraal, omdat het meeste werk verzet wordt in teams. Daarnaast kennen we het individuele niveau, het niveau van de teamspelers (iedereen in de organisatie dus) en het organisatieniveau waar strategische keuzes gemaakt worden. Op elk niveau staat het belangrijkste streven centraal:

• voldoening op individueel niveau;
• teamflow op teamniveau;
• eenheid op organisatieniveau.

Ieder mens streeft naar voldoening. In de TED talk 'There is more to life than being happy’ geeft Emily Esfahani Smith hier een mooie uitleg over. Op teamniveau is het bereiken van teamflow het hoogst haalbare. Misschien ken je het gevoel wel, dat je samen aan iets werkt en het als vanzelf lijkt te gaan met een geweldig resultaat als gevolg. De belangrijkste taak van de directie is om een omgeving te creëren waarin alle teams in of gerelateerd aan de organisatie als één fungeren richting de markt. Mooie voorbeelden staan in het boek 'As one' van Mehrdad Baghai en James Quigley

En wat zijn de belangrijkste succesfactoren voor het bereiken van voldoening, teamflow en eenheid? Juist! Heldere doelen die zijn afgestemd op elkaar. En dan heb ik het dus niet over de EBIDA of de contributiemarge per marktsegment. Natuurlijk zijn die ook belangrijk, maar dat zijn slechts indicatoren die iets zeggen over de financiële kaders waarbinnen je je doelen wilt behalen. Net zoals ademhalen wel een hele belangrijke voorwaarde is voor een lang leven, is het niet het doel van het leven. Het is daarom belangrijk om onderscheid te maken tussen twee verschillende soorten doelen: operationele doelen en strategische doelen

Operationele doelen geven de kaders aan voor de dagelijkse bedrijfsvoering. Hoeveel omzet willen we realiseren? Wat is de declarabiliteit? Welke klanttevredenheidsscore willen we halen? Hoe veilig willen we werken? Welke doorlooptijden verwachten onze klanten? Deze doelen zijn ontzettend belangrijk voor een gezonde bedrijfsvoering. Je wilt dat iedereen hier dagelijks mee bezig is. Om dat mogelijk te maken, is het essentieel dat je alle operationele doelen vertaalt naar ieders dagelijkse werk. Een mooi hulpmiddel hiervoor is bijvoorbeeld het Business Model Canvas waar vanuit je de juiste KPI's kunt destilleren en hierop operationele doelen kunt formuleren.

Terwijl ik het belang van de operationele doelen 100% onderken, ben ik er stellig van overtuigd dat dit voor de meeste mensen niet de doelen waar ze op lange termijn warm voor lopen. Deze doelen fungeren niet als katalysator voor voldoening, teamflow en eenheid. Voor dát gevoel wil je het hebben over ambities. Vaak op organisatieniveau vertaald naar strategische doelen. Welke organisatie willen we zijn over 5 tot 10 jaar? Hoe willen we van betekenis zijn voor iedereen waarmee we werken? Welke bijdrage willen we leveren aan de samenleving? Wanneer je deze collectieve ambitie van de organisatie helder hebt, kun je je op teamniveau afvragen welke bijdrage je als team kunt leveren aan het verwezenlijken van deze toekomstdroom. Aan de hand daarvan beschrijf je de teamambitie; de reden waarom je als team bij elkaar bent. Wanneer de collectieve ambitie en de teamambitie in lijn zijn met elkaar, dan kan het bijna niet anders dan dat de teams als eenheid gaan fungeren.

Als individu heb je ook ambities. Sommigen hebben die heel helder, voor anderen zijn ze wat minder expliciet, maar iedereen heeft ze. Om voldoening uit je werk te kunnen halen, is het belangrijk om je persoonlijke ambitie te kunnen realiseren door deel uit te maken van het juiste team. Daarom wil je dat naast de collectieve ambitie én de teamambities, ook aandacht is voor persoonlijke ambities. Soms kan het ook confronterend zijn om je écht af te vragen of je persoonlijke ambitie voldoende matcht met het team waarin je opereert én tegelijkertijd is het ontzettend leuk en zeer waardevol om hiermee bezig te zijn. Persoonlijk vind ik het leven te kort om met dingen bezig te zijn die niet bij je passen.

Als je in een organisatie werkt waar er nog niet zo uitgebreid aandacht is voor ambities op welk niveau dan ook, dan klinkt bovenstaande misschien als een enorme klus. Toch kan dat wel eens meevallen. De energie die er bij iedereen vrij komt, als je hiermee bezig gaat, maakt het namelijk dubbel en dwars de moeite waard!

En het werkt ook andersom. Als je mooie strategische doelen hebt geformuleerd en vertaald met bijvoorbeeld Hoshin Kanri of een andere methode, maar het lukt niet om de juiste energie ervoor vrij te maken in de organisatie: doe dan de ambitiecheck. Vraag je af of de ambities wel helder zijn én of de opgave voldoende past bij de teams en individuen die betrokken zijn.

Ik ben benieuwd naar jullie bevindingen en ambities. Leuk als je ze hieronder ter inspiratie wilt delen.